Janusz Radziwiłł

Książę Janusz Radziwiłł herbu Trąby był wychowankiem Królewskiego Gimnazjum w Ostrowie. Urodził się 3 września 1880 roku w Berlinie. Był najmłodszym dzieckiem Ferdynanda i Pelagii  z Sapiehów. W latach 1891-1894 kształcił się w ostrowskim gimnazjum. Świadectwo dojrzałości otrzymał w Gimnazjum Carolineum w Osnabruck. Przez rok studiował prawo na Uniwersytecie Fryderyka Wilhelma w Berlinie, a w latach 1901-1903 nauki przyrodniczo-ekonomiczne w Wyższej Szkole Leśnictwa w Eberswalde. Po śmierci starszego brata Karola od 1906 roku administrował, a od 1926 roku objął w posiadanie ordynację ołycką. Podczas I wojny światowej znalazł się po rosyjskiej stronie frontu, w rodzinnym majątku na Wołyniu. Organizował wówczas pomoc dla uchodźców z Królestwa Polskiego. W 1918 roku, jako zwolennik Rady Regencyjnej, wrócił do kraju. Sprawował funkcję dyrektora Departamentu Stanu. Odpowiadał za politykę zagraniczną, budował zalążki polskiej służby dyplomatycznej. W czasie wojny polsko–bolszewickiej służył ochotniczo jako podporucznik w sztabie 8 Brygady Jazdy. W 1922 roku stanął na czele polskiej delegacji na konferencję rozbrojeniową w Moskwie. W latach 1923–1926 przewodził Klubowi Społeczno-Politycznemu skupiającemu polityków z różnych frakcji, będących przeciwnikami endecji. W latach 1928–1935 był posłem na sejm z listy Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem, a w latach 1935–1938 senatorem. Zajmował się normalizacją stosunków między państwem a Kościołem. Był współzałożycielem oraz prezesem Akcji Katolickiej w diecezji łuckiej na Wołyniu. We wrześniu 1939 roku udzielił schronienia ewakuowanym władzom państwowym z prezydentem Ignacym Mościckim. 20 września został wraz z synem Edmundem aresztowany przez NKWD. Osadzono go na Łubiance w Moskwie, skąd po interwencji włoskiej rodziny królewskiej zwolniono go po trzech miesiącach. Na początku 1940 roku interweniował w sprawie  represji hitlerowskich w Polsce u marszałka Rzeszy Hermanna Goringa. W czasie okupacji udzielał się w Stołecznym Komitecie Samopomocy Społecznej, współdziałał z Radą Główną Opiekuńczą i Delegaturą Rządu na Kraj. Po wybuchu powstania warszawskiego został aresztowany przez hitlerowców i uwięziony, wraz z żoną, w Moabicie. Po zwolnieniu  w październiku 1944 roku osiadł w Nieborowie. 21 stycznia 1945 ponownie został, wraz żoną i synem Edmundem, aresztowany przez NKWD. W lutym 1947 w więzieniu w Krasnogorsku zmarła jego żona, księżna Anna. On sam w październiku tego samego roku wrócił do Warszawy, ale jeszcze przez trzy tygodnie od powrotu był przetrzymywany przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego. Został przez władze komunistyczne wydziedziczony z pałaców i majątków oraz pozbawiony pamiątek osobistych. Zamieszkał  w skromnym mieszkaniu w Warszawie, najpierw na Saskiej Kępie, później na Mokotowie. Wycofał się całkowicie z życia politycznego. Zmarł 4 października 1967 roku w Warszawie. Pochowany został na cmentarzu przy kościele oo. Bernardynów w Warszawie. W 1972 roku jego prochy  przeniesiono do grobowca Radziwiłłów w Wilanowie. W dniu 17 kwietnia 2015 roku podczas obchodów 170-lecia I Liceum Ogólnokształcącego w Ostrowie Wielkopolskim szkolna galeria wybitnych wychowanków i profesorów  wzbogaciła się o portret księcia Janusza Radziwiłła.