Antoni Radziwiłł

Antoni Henryk książę Radziwiłł herbu Trąby był budowniczym pałacu w Antoninie. Urodził się w Wilnie 13 czerwca 1775 roku. Był synem Michała Hieronima i Heleny z Przeździeckich. Studiował wraz z braćmi w Getyndze. Mając 19 lat, za zaproszenie króla pruskiego przybył do Berlina. W dniu 17 marca 1796 roku wziął  ślub z pruską księżniczką Fryderyką Ludwiką Hohenzollern, bratanicą króla Prus Fryderyka II Wielkiego. Urodziło im się ośmioro dzieci: Wilhelm, Ferdynand, Luiza, Fryderyk, Eliza, Bogusław, Władysław i Wanda. Zgodnie z umową przedślubną córki zostały ewangeliczkami po matce, a synowie katolikami po ojcu. Sam książę natomiast nie mógł wyjeżdżać z państwa pruskiego. Antoni Radziwiłł uważał, że powinowactwo z pruskim domem panującym zobowiązuje go do czynnej mediacji pomiędzy Polakami a dworem w Berlinie. Wysunął propozycję ogłoszenia Fryderyka Wilhelma królem Polski, a w 1806 roku wspólnie z Feliksem Łubieńskim przygotował projekt konstytucji dla zaboru pruskiego z sobą jako wicekrólem, a Tadeuszem Kościuszką jako wodzem naczelnym. Potem planował zorganizowanie powstania przeciwko Napoleonowi. Wszystkie jego projekty rozbiły się jednak o niechęć Polaków. Był negocjatorem spraw polskich na kongresie wiedeńskim. W 1815 roku został obdarzony godnością namiestnika nowoutworzonego Wielkiego Księstwa Poznańskiego, wchodząc tym samym w stopniu generała porucznika do pruskiej Rady Państwa. 3 sierpnia tego roku w poznańskiej farze odbyła się uroczystość złożenia przez mieszkańców hołdu na jego ręce. Początkowo społeczeństwo polskie przyjmowało go życzliwie. Szybko jednak okazało się, że niewiele mógł zdziałać w sprawach wielkiej polityki. Nie był w stanie zapobiegać polityce germanizacji. Wspomagał natomiast finansowo i organizacyjnie wybitnych przedstawicieli społeczeństwa polskiego, m.in. urodzonego w Popłomyku pod Jankowem Przygodzkim Antoniego Poplińskiego, Karola Marcinkowskiego i Karola Libelta. Był  mecenasem sztuki, kompozytorem, wiolonczelistą i śpiewakiem. W swoich dobrach przygodzickich wybudował pałac myśliwski, który stał się jego ulubionym miejscem pobytu. Dwukrotnie (w latach 1827 i 1829) gościł tam Fryderyka Chopina. Udział kilku tysięcy  mieszkańców Księstwa w powstaniu listopadowym był dla władz pruskich wygodnym pretekstem do zawieszenia Radziwiłła w czynnościach i zaostrzenia kursu. Dotknięty problemami rodzinnymi i  dodatkowo pozbawiony honoru książę zaczął podupadać na zdrowiu.
Dotknęła go szalejąca w Berlinie epidemia cholery. Mimo troskliwej opieki żony i starań lekarzy, 58-letni książę Antoni Radziwiłł zmarł po kilku tygodniach zmagań z chorobą, 7 kwietnia 1833 roku. Początkowo pochowany został w katedrze poznańskiej. W 1838 roku jego zwłoki przewieziono do Antonina, który nazwano tak na jego cześć. Spoczywa w kaplicy rodowej, w kościele Matki Boskiej Ostrobramskiej, obok swej żony i dzieci. Antoni Radziwiłł zapoczątkował liczącą cztery pokolenia berlińską gałąź Radziwiłłów, po części zgermanizowaną. Był odznaczony m.in. Orderem Orła Białego i pruskim Orderem Czarnego Orła.