KS. STANISŁAW GRZĘDA

Ks. Stanisław Grzęda urodził się 1 maja 1882 roku w Zębcowie koło Ostrowa. Był synem rzemieślnika Jakuba i Marianny z domu Jańczak. W 1901 roku ukończył naukę w Gimnazjum Męskim w Ostrowie, po czym odbył studia teologiczne w Poznaniu i Gnieźnie. Święcenia kapłańskie przyjął 17 grudnia 1904 roku. Jako wikariusz pracował kolejno w Nowym Tomyślu (1905-1907), Rozdrażewie (1907-1908) i Ostrowie (1908-1910). Tutaj zajmował się parafialnymi bractwami i stowarzyszeniami, m.in. Katolickim Towarzystwem Robotników Polskich. Prezesował miejscowemu Towarzystwu Terminatorów, przy którym z jego inicjatywy założono pierwszy w Wielkopolsce wyłącznie polski klub piłki nożnej „Ostrovia”. Był jednym z pierwszych organizatorów meczów piłki nożnej w Wielkopolsce. To on przywiózł z Berlina pierwsze piłki do gry w futbol oraz regulamin. Współpracując z polskimi społecznikami ks. Stanisław Grzęda przyczynił się zorganizowania w Ostrowie pierwszej biblioteki publicznej. Wspólnie z miejscowym drukarzem i księgarzem Stefanem Rowińskim, zaczął wydawać miesięcznik „Przyjaciel Młodzieży”. Było to jedyne pismo wydawane w zaborze pruskim dla młodzieży pozaszkolnej. 1 sierpnia 1910 roku został przeniesiony do Poznania i mianowany rektorem kaplicy Pana Jezusa. W 1912 roku został kanonikiem kolegiaty św. Marii Magdaleny. W latach 1910-1916 prowadził dział wydawniczy Drukarni i Księgarni św. Wojciecha. Należał do najaktywniejszych członków Towarzystwa Czytelni Ludowych. Wygłaszał liczne odczyty, należał do Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Od 1911 roku był członkiem Zarządu Głównego Związku Katolickich Towarzystw Robotników Polskich Archidiecezji Gnieźnieńskiej i Poznańskiej. Należał do Towarzystwa Dziennikarzy i Literatów Polskich w Poznaniu. W 1913 roku był członkiem Poznańskiego Komitetu Obchodów 50-lecia Powstania Styczniowego. W dniu 1 października 1917 roku powierzono mu probostwo w Gostyniu. Pod koniec października 1918 roku został przewodniczącym Powiatowego Komitetu Obywatelskiego. Był jednym z 15 posłów reprezentujących ziemię gostyńską na Polskim Sejmie Dzielnicowym w Poznaniu (3-5 grudnia 1918 roku). Zorganizował i objął dowództwo jednego z oddziałów powstańczych w Gostyniu. 2 maja 1923 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. W 1924 roku, ze względu na stan zdrowia, opuścił Gostyń i objął mniejsze probostwo w Śmiłowie koło Chodzieży. Jednocześnie powołano go na inspektora nauki religii w szkołach powszechnych. Pełnił także obowiązki dziekana dekanatu nakielskiego. W 1933 roku przeniesiono go do Glesna, w ówczesnym powiecie wyrzyskim, gdzie przejął jednocześnie funkcję dziekana nakielskiego. Już 3 września 1939 roku został aresztowany przez Niemców i osadzony w Łobżenicy, a następnie od 9 listopada przebywała w obozie przejściowym w Górce Klasztornej. Dnia 12 listopada 1939 roku rozstrzelano go w Paterku w powiecie wyrzyskim, w zbiorowej egzekucji. W 1945 roku jego prochy ekshumowano i pochowano na cmentarzu parafialnym w Nakle.