Ostrowskie "Pierwsze" ma już 175 lat!

Po raz pierwszy publicznie o konieczności powstania polsko-katolickiego gimnazjum w Ostrowie mówi we wrześniu 1840 roku proboszcz Jan Kompałła. Budowa szkoły rozpoczyna się w 1843 roku, otwarta zostaje 14 kwietnia 1845 roku. Dzisiaj ks. Jan Kompałła jest jednym z patronów ostrowskiego „Pierwszego”. Drugim jest ziemianin z Lewkowa Wojciech Lipski, który udzielił znaczącego wsparcia na rzecz powstania Królewskiego Katolickiego Gimnazjum w Ostrowie. Pod taką nazwą funkcjonowała ta szkoła, potem nazywana Polskimi Atenami i Wielkopolską Szkołą Edukacji Narodowej.

Nauczyciele z tytułem doktora

Nauka rozpoczyna się w czterech niższych klasach skupiających 93 uczniów. 6 września 1849 roku odbywa się pierwsza matura, którą zdaje 7 gimnazjalistów. Nauczyciele to w większości Polacy lub Ślązacy. Dyrektorem był filolog klasyczny dr Robert Enger, Ślązak, katolik, dotychczasowy nauczyciel gimnazjum opolskiego.

– Warto zwrócić uwagę na wysoki poziom wykształcenia nauczycieli od początku powstania szkoły. Wszyscy nauczyciele posiadali ukończone studia wyższe na uniwersytetach niemieckich. W latach 1845-1873 w ostrowskim gimnazjum pracowało dziewiętnastu nauczycieli z tytułem doktora. Wielu z nich prowadziło pracę naukową i literacką, a szkoła była nie tylko ośrodkiem kształcenia, ale również ośrodkiem naukowym dla jej profesorów – mówi dyrektor I Liceum Ogólnokształcącego w Ostrowie dr Marek Lewicki.

Patriotyczne nastroje

– Z historią szkoły związane są bardzo mocno działania patriotyczne i niepodległościowe jej uczniów. Były one odpowiedzią na proces germanizacji szkoły. Ogromną rolę w tym zakresie odegrało Towarzystwo Tomasza Zana, którego początki sięgają najprawdopodobniej czasów bezpośrednio po powstaniu styczniowym – kontynuuje Marek Lewicki.

W szkole działał też od 1908 roku Szkolny Klub Sportowy „Venetia”. Jednym z jego prezesów był Kazimierz Glabisz, późniejszy generał  brygady, który od roku 1929 do wybuchu II wojny światowej pełnił funkcję przewodniczącego Polskiego Komitetu Olimpijskiego.

Od 1916 roku w I LO funkcjonowało harcerstwo. Dużą rolę w historii szkoły odegrało gimnazjalne pismo „Promień”, wychodzące od 1925 roku. Pisali do niego między innymi: teatrolog i aktor Józef Szczublewski, krytyk literacki i tłumacz Lesław Eustachiewicz, pracownik naukowy Instytutu Zachodniego Edward Serwański, wicedyrektor Ossolineum Władysław Brodzki czy pisarka Jadwiga Żylińska.

Komeda, Radowicz, Kołodziej…

Szkoła, która przez większą część swojej historii była o charakterze męskim (jako koedukacyjna funkcjonuje od roku szkolnego 1964/1965), doczekała się wielu absolwentów, którzy po jej ukończeniu zrobili kariery w świecie nauki czy sztuki. Dzisiaj najbardziej znanym jest Krzysztof Komeda-Trzciński, jazzman, jeden z najwybitniejszych kompozytorów muzyki filmowej i jazzowej, którego utwór „Kołysanka z filmu „Rosemary`s Baby” Romana Polańskiego znają chyba wszyscy miłośnicy kina. Ostrowskie „Pierwsze” ukończyli też: urodzony w 1931 roku Kazimierz Radowicz, pisarz, dziennikarz i scenarzysta filmowy czy doc. dr Kajetan Hądzelek – prezes Polskiego Związku Koszykówki.

Wcześniej, do wybuchu II wojny światowej, w poczet wybitnych absolwentów wchodzili m.in.: dr Antoni Mierzyński – profesor i rektor Szkoły Głównej i Uniwersytetu Warszawskiego, ks. dr Edward Likowski – arcybiskup gnieźnieński i poznański, dr Antoni Kalina – profesor i rektor Uniwersytetu Lwowskiego, Wojciech Lipski – pierwszy ostrowski starosta, ks. dr Edmund Dalbor – arcybiskup gnieźnieński i poznański, prymas Polski, generał brygady Stanisław Taczak – pierwszy dowódca Powstania Wielkopolskiego, Stefan Rowiński – pierwszy burmistrz wolnego Ostrowa, wydawca „Gazety Ostrowskiej”, Jerzy Kujawski – malarz, znany surrealista czy Marian Kołodziej – wybitny scenograf teatralny.

Dzisiaj można lepiej poznać dawnych absolwentów szkoły. W „Pierwszym” są pamiątkowe tablice z nazwiskami poległych wychowanków i profesorów, ponadto szkoła może się pochwalić galerią portretów swoich założycieli, profesorów i wybitnych wychowanków.

Technika, nauka, sztuka

Ale nie tylko galeria portretów przypomina nam dzisiaj o historii (szkoła należy do Stowarzyszenia na Rzecz Najstarszych Szkół w Polsce). Przecież sam budynek już o niej świadczy. W centralnej części szkoły, w trzech wysokich oknach, znajdują się zabytkowe witraże pochodzące ze znanej w XIX wieku pracowni Adolfa Seilera we Wrocławiu, przedstawiające personifikację techniki, nauki i sztuki. Okazały witraż z 1870 roku, którego bohaterem jest Jezus Chrystus Zbawiciel Świata (Salvator Mundi), znajduje się w auli szkoły. Tam też jest polichromia z 1927 roku wg projektu artysty malarza i profesora gimnazjum Antoniego Serbeńskiego, która została ponownie odtworzona po zamalowaniu w latach 60.

Uroczystość później

Dzisiaj I Liceum może pochwalić się bardzo wysokimi osiągnięciami dydaktycznymi oraz działalnością kulturotwórczą. – Najstarsza ostrowska szkoła przykłada szczególną wagę do swojej wyjątkowej historii, a w tych działaniach wspiera nas Stowarzyszenie Wychowanków Alma Mater Ostroviensis – mówi dyrektor szkoły Marek Lewicki.

Kwiecień 2020 roku miał być miesiącem obchodów jubileuszu szkoły. Kalendarz wydarzeń, ze względu na epidemię koronawirusa, musiał zostać zmieniony. – 14 kwietnia to corocznie ważna data dla ostrowskiego I Liceum Ogólnokształcącego związana ze Świętem Szkoły, a w tym roku ma szczególne znaczenie, gdyż wiąże się z jubileuszem 175-lecia powstania tej wyjątkowej szkoły. Niestety, uroczystości jubileuszowe muszą być przełożone na później ze względu na sytuację w kraju – mówi dyrektor „Pierwszego” Marek Lewicki.