Był właścicielem Dobrzycy. Współtworzył Konstytucję 3 Maja

Myśląc o Konstytucji 3 Maja, której 229. rocznicę podpisania obchodzimy w 2020 roku, na myśl przychodzą nazwiska znamienitych Polaków jak Hugo Kołłątaj, Ignacy Potocki, Stanisław Małachowski czy ostatni polski król Stanisław August Poniatowski. Mało kto jednak wie bądź pamięta, że realny wpływ na kształt „Ustawy Rządowej” miała także postać mocno związana z naszym regionem – Ignacy Augustyn Michał Gorzeński herbu Nałęcz.

Długo by wymieniać funkcje, które pełnił urodzony w 1743 roku ważny polityk I Rzeczypospolitej, bo był m.in. chorążym kaliskim i poznańskim, podkomorzym poznańskim, posłem województwa poznańskiego na Sejm Czteroletni, Senatorem Królestwa Polskiego i szefem kancelarii wojskowej króla Stanisława Augusta.

Jednak mieszkańców południowej Wielkopolski może zainteresować fakt, że był dziedzicem dobrzyckich dóbr, w skład których wchodził istniejący do dziś i cieszący się rosnącą popularnością w regionie Pałac Gorzeńskich zlokalizowany właśnie w Dobrzycy.

Jak widać, był nie tylko jedną z ważniejszych postaci polskiej polityki końca XVIII wieku, ale także zapisał się na kartach historii, choć – mimo wojskowych funkcji – nie zasłużył się w bojach. Był jednak światłym patriotą, zaufanym człowiekiem ostatniego króla Rzeczypospolitej dbającym o jego interesy, a także interesy Polski. Brał m.in. udział w działaniach związanych z Insurekcją kościuszkowską, mając bezpośredni kontakt z Tadeuszem Kościuszko. Jego znajomości z najważniejszymi osobami tamtej epoki były jednak znacznie szersze. Znał się dobrze także z Józefem Wybickim – twórcą polskiego hymnu „Mazurka Dobrowskiego” nazwanego pierwotnie „Pieśnią Legionów Polskich we Włoszech”. Niektóre źródła podają, że zaprzyjaźnili się. Jak bardzo zażyłe były ich stosunki już się nie dowiemy, ale prawdą jest, że ich żony były ciotecznymi siostrami.

Ważne stanowiska i zaufanie, jakim Augustyn Gorzeński cieszył się wśród najważniejszych osób w I Rzeczypospolitej sprawiły, że mógł zajmować się najistotniejszymi wówczas zagadnieniami związanymi z ustrojem kraju i ratowaniem ojczyzny, będącej po I rozbiorze. Mowa przede wszystkim o możliwości współtworzenia Konstytucji 3 Maja – pierwszego tego typu aktu w Europie i drugiego (po USA) na świecie. Niewykluczone, że treść niektórych zapisów znajdujących się w uchwalonym dokumencie, będącym podwalinami dzisiejszej Ustawy Zasadniczej, tworzone lub przynajmniej obmyślane były właśnie na terenie posiadłości w Dobrzycy. Mieści się w niej dzisiaj Muzeum Ziemiaństwa i każdy może je odwiedzić, próbując przy okazji pooddychać tamtejszym powietrzem i pospacerować być może tymi samymi ścieżkami, którymi niegdyś przechadzał się jeden z autorów Konstytucji.

Nie na obmyślaniu kolejnych zapisów Konstytucji 3 Maja kończyła się aktywność Augustyna Gorzeńskiego. Kilka dni po podpisaniu aktu, a dokładnie 10 maja 1791 roku, utworzono w Warszawie Zgromadzenie Przyjaciół Konstytucji Rządowej. Było to pierwsze nowoczesne stronnictwo polityczne w Polsce. Jednym z założycieli był nie kto inny jak właściciel dobrzyckiego majątku.

Konstytucja 3 Maja przestała obowiązywać po dokonaniu w 1793 roku przez Rosję i Prusy II rozbioru Polski.

Augustyn Gorzeński od polityki nie stronił jednak także w czasie, kiedy I Rzeczypospolitej nie było już na mapach. W pierwszych latach XIX wieku pełnił funkcję wojewody pomorskiego, a od 1806 był członkiem Rządu Tymczasowego Księstwa Warszawskiego oraz senatorem-wojewodą w Królestwie Polskim. Jego żona była związana z pruskim dworem. On także to uczynił po III rozbiorze. Podobno przysięgę poddaństwa złożył w obawie przed utratą dobrzyckiego majątku. Został mianowany honorowym generałem kawalerii pruskiej.

Był dwukrotnie żonaty. Drugi raz z Salomeą Błońską. Nie doczekał się potomstwa, a dobrzycki majątek zapisał generałowi Kazimierzowi Turno, który był synem jego siostry Korduli. Augustyn Gorzeński zmarł 5 czerwca 1816 roku w Warszawie. Został pochowany w Dobrzycy.

Jeśli chcecie zobaczyć Konstytucję 3 Maja, nad którą pracował Augustyn Gorzeński, można to zrobić wirtualnie, korzystając z zeskanowanych zasobów polskiej biblioteki cyfrowej Polona [KLIKNIJ W LINK]