Święto Niepodległości, czyli początki "zszywania" Rzeczpospolitej

11 listopada 1918 roku Polska odzyskała niepodległość. W 2024 roku obchodzimy 106. rocznicę tamtych historycznych wydarzeń.

11 listopada 1918 podpisano rozejm w Compiègne, który formalnie kończył I wojnę światową. Niepokoje w Europie nadal jednak trwały, bo nie wszystkim spodobał się pomysł utworzenia dużego kraju w środku Europy, który nie istniał od 123 lat.

Tego samego dnia Rada Regencyjna przekazała naczelne dowództwo wojsk polskich Józefowi Piłsudskiemu. To on przeszedł do historii jako pierwszy przywódca odradzającego się państwa.

Ostrów Wielkopolski a II RP

Wydarzenia pod koniec 1918 roku toczyły się tak szybko, że niemal codziennie dochodziły do mieszkańców odradzającej się po zaborach Polski nowe informacje związane z niepodległością kolejnych terenów.

W tym kontekście istotne były wydarzenia mające miejsce w Ostrowie Wielkopolskim, gdzie 10 listopada powołano Republikę Ostrowską. Polacy nie chcieli czekać na rozwój wydarzeń. Wzięli sprawy w swoje ręce.

W odpowiedzi na zwołaną przez Niemców Radę Żołnierską, założyli swoją i ogłosili rezolucję. Oto jej fragment (źródło: historykon.pl): „Ponad tysiąc żołnierzy i obywateli wszystkich stanów ustaliło dzisiaj jednomyślnie, że w myśl uznanego przez wszystkie walczące narody planu Wilsona jest miasto i powiat Ostrów polskim terytorium, które należy do Państwa Polskiego. Odnosimy się z sympatią do ruchu wolnościowego naszych niemieckich współobywateli”.

Ponownie sprawy w swoje ręce Polacy wzięli 27 grudnia 1918 roku, kiedy wybuchło Powstanie Wielkopolskie. Jedyny taki zryw w dziejach Polski zakończony zwycięstwem.

Polska w liczbach

Walki o kształt granic II Rzeczypospolitej i przyłączanie kolejnych terytoriów trwały kilka lat. Rządzący musieli stawić czoła wyzwaniom zewnętrznym i wewnętrznym. Przed nimi było zadanie pozszywania państwa z kawałków należących dotychczas do trzech krajów. Trzy systemy monetarne, trzy systemy wag i miar, trzy systemy edukacji, trzy systemy gospodarcze, brak pieniędzy (drukowano je najpierw w Anglii, bo w Polsce brakowało nawet odpowiedniej jakości papieru), zubożałe społeczeństwo, przeludnione wsie, kryzysy finansowe, spory polityczne w kontekście stanowienia prawa i tworzenia konstytucji. Problemy piętrzyły się na każdym kroku.

„Najszybciej rzecz przeprowadzono w Wielkopolsce, gdzie marki niemieckie były wymieniane na polskie w dawnej relacji 1 do 1. Operacja doszła do skutku w listopadzie 1919 roku” – czytamy w książce „Przedwojenna Polska w liczbach” autorstwa Kamila Janickiego, Rafała Kuzaka, Dariusza Kalińskiego i Aleksandry Zaprutko-Janickiej,

„Od odzyskania niepodległości do wiosny 1924 roku ceny wzrosły o 2 500 000%” – znajdujemy dalej w tej publikacji wydanej nakładem wydawnictwa Bellona.

Z kolei jak podaje portal dzieje.pl (za książką „Historia Polski w liczbach”), analfabetyzm w II RP (w 1931 roku) był na tak zróżnicowanym poziomie, że w województwie poznańskim wynosił 7,6 proc., a w województwach poleskim i wołyńskim aż 48 proc.