Otyłość – jak ją rozpoznać i leczyć?

Otyłość jako choroba cywilizacyjna

Otyłość jest często nazywana epidemią XXI wieku. Za powstawanie choroby obwinia się niewłaściwy styl życia, wysokoenergetyczną dietę o wysokim stopniu przetworzenia i brak aktywności fizycznej. Otyłość rozwija się powoli i często trudno wychwycić moment, w którym interwencja w zakresie zmiany nawyków może przynieść skuteczny efekt i zatrzymać rozwój choroby. Dużym problemem społecznym jest nadmierna masa ciała u dzieci i młodzieży. Niewłaściwe odżywianie w wieku dziecięcym bardzo często skutkuje otyłością w późniejszych latach. Brak właściwej edukacji żywieniowej u rodziców przekłada się bezpośrednio na dziecko. Nieograniczone spożycie słodyczy, słodkich płatków śniadaniowych, soków, słodzonych jogurtów i pseudo zdrowych przekąsek powoduje przybieranie dodatkowych kilogramów. Do tego minimalna aktywność fizyczna, ograniczenie kontaktów z rówieśnikami, komunikacja głównie przy pomocy telefonów i Internetu pogłębia problem. Im wcześniej zdiagnozujemy problem, tym lepsze i bardziej efekty redukcji masy ciała. Skuteczne zastosowanie będzie miała zmiana nawyków żywieniowych u całej rodziny zamieszkującej gospodarstwo domowe oraz włączenie umiarkowanej aktywności fizycznej. Należy podkreślić, że odchudzanie to proces, który wymaga planu, cierpliwości i zaangażowania. Zbyt restrykcyjna dieta, katorżnicze treningi mogą zbytnio obciążać organizm, obniżać nastrój i tym samym wpływać na utratę motywacji do zmian.    

Otyłość – jak rozpoznać chorobę?

Otyłość to choroba przewlekła wpisana do rejestru ICD 10. Jest definiowana jako stan, który cechuje nadmierna ilość tkanki tłuszczowej – u kobiet przekraczająca 30%, a u mężczyzn 25% masy ciała. Do oceny stopnia i rodzajów otyłości używa się poniższych wskaźników. 

•       BMI (ang. body mass index) jest to wskaźnik, który wylicza się na podstawie masy ciała i wzrostu i jest to iloraz masy ciała wyrażonej w kilogramach i wysokości ciała w metrach podniesionego do kwadratu. Według wytycznych WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) nadwagę rozpoznaje się, gdy BMI jest równe lub wyższe 25 kg/m2, a otyłość, gdy parametr ten wskazuje na wynik 30 kg/m2. 
•       WHR (ang. waist-hip ratio), czyli stosunek obwodu talii do bioder. Parametr ten określa rozmieszczenie tkanki tłuszczowej w ciele, co będzie wskazywać na typ otyłości. Wylicza się go na podstawie ilorazu zmierzonego w centymetrach obwodu talii do bioder. Można zastosować też internetowy kalkulator WHR. Otyłość brzuszną, znacznie groźniejszy typ wskazujący na otłuszczenie narządów wewnętrznych rozpoznaje się, gdy wskaźnik WHR jest wyższy od 0,84 u kobiet i 0,95 u mężczyzn.
  

Otyłość – czym grozi nadmierna masa ciała?

Nadwaga i otyłość to zjawisko nie tylko w kontekście medycznym, ale także psychologicznym. Osoby z nadmierną masą ciała mają problem z samoakceptacją, często popadają w stany depresyjne w trakcie których dochodzi do kompulsywnego objadania się. 

Najczęściej o otyłości mówi się w kontekście rozwoju innych chorób metabolicznych takich jak:

•       cukrzyca typu 2; 
•       dyslipidemia; 
•       miażdżyca naczyń krwionośnych;
•       nadciśnienie tętnicze;
•       incydenty sercowo-naczyniowe – zawał mięśnia sercowego, udar;
•       niewydolność krążenia;
•       nowotwory.
  

Nadmierna masa ciała będzie też obciążać układ kostno-stawowy, czego konsekwencją będą wady postawy, bóle kręgosłupa, bóle stawów (biodrowych, kolanowych, skokowych), koślawość kolan i płaskostopie. 

Leczenie otyłości należy rozpocząć od zmiany stylu życia. Po wstępnym rozpoznaniu otyłości należy udać się na wizytę do lekarza w celu określenia faktycznego stanu zdrowia. W wielu przypadkach, szczególnie po wykryciu chorób współistniejących konieczne będzie wprowadzenie farmakoterapii.

Stosunkowo szybki efekt da połączenie prawidłowych nawyków żywieniowych w diecie o racjonalnym deficycie energetycznym i umiarkowanej aktywności fizycznej.