Wspomnienia

STANISŁAW KARŁOWSKI

21.10.1939

Stanisław Karłowski herbu Prawdzic urodził się 5 sierpnia 1879 roku w Grąbkowie koło Rawicza w rodzinie ziemiańskiej. Uczęszczał do gimnazjum w Krotoszynie (obecnie Liceum Ogólnokształcące im. Hugona Kołłątaja). Po jego ukończeniu kształcił się na Akademiach Handlowych w Berlinie i Antwerpii. Po studiach odbył kilkuletnią praktykę bankową w Brukseli i Londynie. Po powrocie do kraju osiedlił się we Lwowie, gdzie w 1906 roku podjął pracę w Banku Krajowym. Krótko potem otrzymał posadę dyrektora oddziału tegoż banku w Krakowie. W roku 1910 powierzono mu funkcję dyrektora nowo powstałego Banku Przemysłowego we Lwowie. W tymże też roku Stanisław Karłowski ożenił się z Różą Ponińską (zmarła w 1918 roku). Siedem lat później przeniósł się do Warszawy, gdzie objął stanowisko naczelnego dyrektora Banku Handlowego. W 1921 roku nabył liczący 1724 ha majątek Szelejewo koło Krotoszyna i zorganizował w nim hodowlę bydła oraz wzorowe gospodarstwo nasienne. Stworzył tam pierwsze polskie gospodarstwo ekologiczne. Był nagradzany na wystawach rolniczych. W latach trzydziestych prowadził we własnym majątku doświadczenia agronomiczne, studiując jednocześnie literaturę z tej dziedziny. Był autorem wielu artykułów i broszur dotyczących rolnictwa. W niepodległej Polsce rozwinął działalność w wielu dziedzinach życia gospodarczego. Był inicjatorem powołania do życia Związku Banków w Polsce i został jego pierwszym prezesem. Jednocześnie współdziałał przy tworzeniu Banku Cukrownictwa, którego został wiceprezesem. Był członkiem władz Centralnego Związku Polskiego Górnictwa, Handlu i Finansów tzw. Lewiatana, doradcą Ministra Skarbu w sprawie reformy walutowej. Pełnił funkcję pełnomocnika Rządu RP podczas rokowań w sprawie zawarcia traktatu handlowego z Niemcami. Kierował cukrowniami „Gostyń” (do 1939 roku) i „Zduny” (do 1931 roku). W 1930 roku wstąpił do Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem (BBWR). Z ramienia tego ugrupowania wszedł do Senatu (1930-1935). Był członkiem Komisji Gospodarstwa Społecznego i Komisji Skarbowo-Budżetowej. Na forum parlamentu zabierał głos w kwestiach gospodarczych, referując m.in. projekty ustaw dotyczących cukrownictwa i hodowli. W 1937 został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi. Był honorowym prezesem Towarzystwa Powstańców i Wojaków w Szelejewie. W dniu 19 października 1939 roku został aresztowany przez Niemców. Dwa dni później zginął rozstrzelany w publicznej egzekucji na gostyńskim rynku. Pochowano go we wspólnej mogile na cmentarzu parafialnym w Gostyniu. Z małżeństwa z Różą Ponińską miał troje dzieci: Jadwigę, Zygmunta (zginął w czasie wojny) i Jana.