DODAJ MATERIAŁ dodaj wideo, zdjęcie, tekst
DODAJ MATERIAŁ dodaj wideo, zdjęcie, tekst

Wspomnienia

HENRYK KOWALÓWKA

Henryk Kowalówka urodził się 5 stycznia 1897 roku w Brzezince koło Wadowic, w rodzinie chłopskiej. Kształcił się w Seminarium Nauczycielskim w Krakowie. Mając zaledwie 17 lat zgłosił się na ochotnika do I Brygady Legionów. Po tzw. kryzysie przysięgowym w lipcu 1916 roku został wcielony do armii austriackiej. Walczył na froncie rosyjskim, gdzie był trzykrotnie ranny. W maju 1918 roku zbiegł ze szpitala wojskowego i dotarł do Kielc, gdzie wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej. W grudniu 1918 roku był już oficerem regularnej Armii Polskiej w 25 pułku piechoty. W wojnie polsko – bolszewickiej odniósł ciężkie rany. Za wykazane męstwo został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari oraz trzykrotnie Krzyżem Walecznych. Otrzymał także awans na porucznika. Po wojnie służył nadal w 25 pułku piechoty, stacjonującym w Piotrkowie Trybunalskim. 18 sierpnia 1923 roku zawarł w tym mieście związek małżeński z Izabelą Mystkowską. Wkrótce potem powierzono mu stanowisko dowódcy 27 pułku piechoty w Częstochowie. Tam przyszły na świat jego dzieci: córka Żywia (1924) oraz syn Jerzy (1927). Tuż przed wybuchem II wojny światowej został awansowany do stopnia podpułkownika. W kampanii wrześniowej walczył w 73 pułku piechoty w ramach Armii ,,Kraków’’. Brał udział w starciach na Górnym Śląsku, a następnie na wschodzie aż do chwili rozbicia jego jednostki w rejonie Rawy Ruskiej. Udało mu się uniknąć niewoli i przedostać się do Krakowa. Był jednym z pięciu założycieli Organizacji Orła Białego. Organizował akcje sabotażowo – dywersyjne, głównie w kolejnictwie. W połowie 1942 roku przybył jako Komendant Okręgu AK Poznań do Ostrowa i przystąpił do odbudowy struktur konspiracji. Fikcyjnie był zatrudniony jako stróż nocny pod nazwiskiem Jan Kasprzak w niemieckiej firmie budowlanej inż. Ericha Neugebauera przy ulicy Odolanowskiej. Występował ponadto w mundurze kolejarza z dokumentami na nazwiska Schwartz lub Adolf Schmidt. Jako komendant Okręgu używał pseudonimów ,,Dziedzic’’, ,,Profesor’’, ,,Dzierżawca’’, ,,Kosiarz’’, ,,Zrąb’’. Zamieszkał konspiracyjnie u rodziny Kowalskich przy dzisiejszym Placu 23 Stycznia. Pod jego kierownictwem scalono z AK kilka lokalnych organizacji konspiracyjnych, a także rozbudowano sieć wywiadu. W tym samym okresie w okręgu powstały oddziały partyzanckie. Po fali aresztowań w połowie 1943 roku Henryk Kowalówka przeprowadził szereg akcji odwetowych. Powiększył stan liczebny  inspektoratów rejonowych AK z 2 do 8, z których Ostrów był
najprężniejszy. Wspólnie ze swoim zastępcą mjr Janem Kamińskim opracował plan operacyjny na wypadek powstania zbrojnego powiązanego z późniejszym ogólnopolskim programem akcji Burza. Doceniając jego zaangażowanie dowództwo AK awansowało Henryka Kowalówkę do stopnia pułkownika. Gestapo aresztowało go 22 stycznia 1944 roku na Dworcu Głównym w Poznaniu, dokąd przybył z Ostrowa na zarządzoną odprawę sztabową. Po bestialskim śledztwie, w czasie którego wykazał bohaterską postawę, został skazany na karę śmierci. Stracono go 2 czerwca 1944 roku. Zwłoki spalono w krematorium medycyny sądowej w Poznaniu. 11 listopada 1995 r. Prezydent RP mianował pośmiertnie płk Kowalówkę generałem brygady. W Ostrowie na budynku przy Placu 23 Stycznia, gdzie mieszkał znajduje się pamiątkowa tablica. Jej odsłonięcia dokonała 23 stycznia 1991 roku córka Henryka Kowalówki Żywia Kowalska.

Skomentuj ten wpis jako pierwszy!

Dołącz do dyskusji
Dodaj swój komentarz

Nekrologi